maandag 19 februari 2024

Heeft de jeugd een toekomst? Verhalen over klimaatverandering

Dit artikel verscheen eerder in Levende Talen Magazine, nummer 8 jaargang 2023.

Op het moment dat ik deze woorden schrijf, is de zomer voorbij. Een zomer waarin opnieuw meerdere weerrecords werden verbroken. De nieuwsuitzendingen gingen met name over immense verwoestingen ten gevolge van bosbranden, overstromingen, verzengende hitte, extreme hagelbuien en windsnelheden met de kracht van een orkaan.

Het tempo waarin de aarde opwarmt, is ongekend, doet het ergste vrezen. Het laat velen niet onberoerd. Jongeren pikken de slappe, weifelende houding van regeringsleiders en volwassenen niet en komen in actie. Hierna vijf meer of minder recent verschenen jeugdboeken over de gevolgen van al het natuurgeweld. Het zijn een informatieve uitgave van Clavis, verhalen van Nederlandse bodem van Eva Moraal, Marloes Morshuis en Mark Bode en een roman van Amerikaanse origine geschreven door Alan Gratz.

 

De toekomst is van ons

De in Amsterdam wonende Belg Samuel Hanegreefs, journalist en schrijver, schreef met De toekomst is van ons een informatief boek over de klimaatcrisis. Daarin geeft hij jongeren die zich bezorgd maken een stem. Het zijn niet alleen de beroemde klimaatactiviste Greta Thunberg en de twaalfjarige Severn Cullis-Suzuki die aan het woord komen. Severn sprak al in 1992 - zesentwintig jaar eerder dan Greta dat deed - regeringsleiders toe over de mondiale verwoesting van het milieu. Er zijn bovendien getuigenissen van minder bekende kinderen uit Brazilië, Pakistan, India Groot-Brittannië en Indonesië.

De tekst is gesplitst in vier delen. Het eerste deel toont waar we nu staan op het gebied van klimaatverandering. De schrijver leidt de lezer daartoe naar verschillende plekken op aarde.

In het tweede gedeelte wordt inzichtelijk gemaakt hoe het zover heeft kunnen komen door in te zoomen op de uitstoot van CO2 en het gebruik van fossiele brandstoffen. Deel 3 schetst een tamelijk onheilspellend beeld van de toekomst als er niets gebeurt. De auteur maakt bovendien duidelijk dat de klimaatcrisis behoorlijk oneerlijk is, omdat wie arm, jong of gekleurd is beduidend meer last ondervindt. Het laatste deel vertelt hoe met name jongeren met kleine en grote acties het verschil maken.

Deze stevig gebonden uitgave werd smaakvol geïllustreerd door Gert-Jan Oosting. Het nawoord is hoopvol wanneer Hanegreefs uitlegt hoe we dicht bij een oplossing staan nu steeds meer mensen zich dankzij nieuw verworven kennis en voortschrijdend inzicht bewust zijn van het probleem.

Een urgent en noodzakelijk boek voor lezers van twaalf jaar en ouder.

 

Overstroomd

Stel je eens voor: enorme regenbuien zorgden voor dijkdoorbraken en overstromingen. Het heeft niet alleen het landschap ingrijpend veranderd, maar zorgt ook voor een verdeling van haar bewoners. Je ontleent je maatschappelijke positie en je status voortaan aan de plek waar je woont. De Drogen bevolken het veilig, droge deel en vormen de rijke elite. Zij leven in streng beveiligde districten - zogeheten GG ’s - een redelijk comfortabel en beschermd bestaan. De Natten daarentegen vormen de underdog. Zij bewonen de gebieden die het eerst gevaar lopen als het water weer stijgt. De Natten klitten bijeen in grijze, grauwe getto’s, hebben de minste banen en proberen letterlijk en figuurlijk het hoofd boven water  te houden.

De aversie onder deze laatste groep jegens de Drogen neemt toe en krijgt een gezicht in de NatTo, het ondergronds verzet. De leden van het verzet bereiden in het diepste geheim aanslagen voor op strategische doelen in de zorgvuldig bewaakte leefgebieden van de Drogen en het zet de onderlinge tegenstellingen op scherp.

Tegen het decor van deze dreigende omgeving speelt het dystopische Young Adult-debuut van Eva Moraal. De schrijfster schept een onheilspellend en uiterst beklemmend toekomstbeeld met twee prachtige hoofdpersonen: Max en Nina.

Overstroomd verscheen voor het eerst in 2012, maar beleefde drie jaar later met een opvallender omslag een herdruk en is nog altijd goed verkrijgbaar. Een meeslepende, maar boven alles intrigerende roman. Goed geschreven in een krachtige stijl voor lezers van vijftien jaar en ouder.

 

Borealis

In 2016 verscheen Borealis, een spannende geschiedenis van Marloes Morshuis met als belangrijk thema ook weer de gevolgen van de klimaatverandering.

Joppe is ontvoerd - en hij niet alleen. In het koude, verafgelegen Borealis wordt hij met honderdtachtig andere kinderen vastgehouden. Op deze veilige plek kunnen de kinderen de voorspelde klimaatramp overleven en een nieuwe start maken voor de mensheid. Maar daar zit Joppe helemaal niet op te wachten. Hij wil naar huis en doet alles om zijn vrijheid terug te krijgen. Niet iedereen is hem gunstig gezind. Terwijl  de lange en koude winter voor de deur staat, stijgt de temperatuur in Borealis tot een kookpunt.

Borealis was de titel van Nederland Leest Junior 2019 en werd voor die gelegenheid uitgebracht in een nieuw jasje en voorzien van lessuggesties. Het boek is heel geschikt voor jongere lezers in de brugklas.

 

Winnen van de wereld

Yanna’s leven bestaat uit rampen. Haar tweelingbroer is net een alien, ze heeft nog nooit iets met een jongen gehad en dankzij school weet ze dat haar huis over twintig jaar onder water staat. Als het stilste meisje uit haar klas vertelt waarom ze gevlucht is, besluit Yanna dat ze iets moet doen. Maar wat?

Dan vraagt Lynne op voetbal of ze meegaat naar de Green Rebels. Die protesteren en bezetten kruispunten. Yanna zegt ja. Al bij haar eerste actie wordt Yanna opgepakt. Ze is boos: de wereld heeft haar uitgedaagd. En Yanna wil winnen… .

Schrijver Mark Boode is theaterdocent en een van de oprichters van Teachers for Climate (plaats zes op de Duurzame 100-lijst van Trouw in 2022). Hij publiceerde onder andere de groene toekomstroman Vogelkinderen.

Met dit vlot geschreven verhaal biedt Boode jongeren van vijftien jaar en ouder niet alleen leesplezier, maar hij gunt ze bovendien een kijkje in de wereld van klimaatactivisten. Een boeiend boek dat aanleiding kan geven tot een levendige discussie in de klas.

 

Twee graden

Vier verschillende jongeren, drie bedreigingen. Twee graden temperatuurverschil, veroorzaakt door de klimaatverandering, plaatst hen voor grote problemen.

In het Sierra Nevada gebergte in Californië proberen Akira en haar paard te ontsnappen aan een allesverwoestende bosbrand.

In Noord-Canada komen Owen en George oog in oog te staan met een uitgehongerde ijsbeer, die vast is komen te zitten op een stuk land.

In Miami moet Natalie vechten om haar hoofd boven water te houden wanneer haar stad door een orkaan wordt overspoeld.

Ook al leven Akira, Owen, George en Natalie duizenden kilometers van elkaar vandaan en zijn hun problemen erg verschillend, toch zijn ze meer met elkaar verbonden dan ze ooit hadden kunnen bedenken. 

Twee graden is een knap geconstrueerd verhaal waarin Gratz de drie hiervoor genoemde verhaallijnen op een knappe manier afwisselt en in het slot verbindt. De geschiedenis is buitengewoon spannend met verhaalfiguren die voor de lezer echt lijken te gaan leven.

Alan Gratz (1972) is een succesvolle Amerikaanse auteur, die opgroeide in Knoxville. Hij heeft al veel boeken voor jongeren op zijn naam staan en won daarmee meerdere prijzen. In Nederland verschenen eerder De jongen die tien concentratiekampen overleefde (2013), Projekt 1065 (2017), Vluchteling (2017), Erecode (2018), D-day (2019), 9/11 (2021) en De laatste granaat (2023).

Op de website van de uitgever (Kluitman) staat een lesbrief die vrij kan worden gedownload.


Boode, M. (2023) Winnen van de wereld. Rotterdam: Uitgeverij Lemniscaat b.v. Isbn 978 90 477 1517 7  € 15,99, 223 blz

Gratz, A. (2023) Twee graden. Oorspronkelijke titel: Two Degrees. Alkmaar: Uitgeverij Kluitman Alkmaar b.v. Isbn 978 90 206 5478 3 6  € 17,99, 382 blz

Hanegreefs, S. Illustraties Gert-Jan Oosting. (2023) De toekomst is van ons. Hasselt - Alkmaar - New York: Clavis Uitgeverij. Isbn 978 90 448 4879 3 7  € 26,95, 101 blz

Moraal, E. (2015) Overstroomd. Rotterdam: Uitgeverij Lemniscaat b.v. Isbn 978 90 477 0730 1  € 16,99, 398 blz

Morshuis, M. (2016) Borealis. Rotterdam: Uitgeverij Lemniscaat b.v. Isbn 978 90 477 0866 7  € 15,99, 268 blz

woensdag 14 februari 2024

Politie niet betreden - toegankelijke jeugdthrillers van De Fontein voor lezers in de onderbouw

Dit artikel verscheen eerder in Levende Talen Magazine, nummer 7 jaargang 2023.

Enkele jaren geleden brak ik een lans voor de jeugdthrillers ‘Politie niet betreden’ van uitgeverij De Fontein in Utrecht. De verhalen zijn behoorlijk populair onder grote groepen lezers en zijn met name interessant voor jongeren die minder makkelijk zijn te verleiden tot het lezen van een boek. Anno 2023 heeft de reeks bepaald niet aan populariteit ingeboet, getuige ook het groot aantal stemmen dat Jonge Jury-lezers uitbrachten op twee Politie niet betreden-uitgaven: Geen weg terug van Elvin Post en Game on. De laatste titel eiste uiteindelijk de hoogste eer op. Schrijfster Cis Meijer won er de prijs van de Jonge Jury 2023 mee en zij is hiermee de derde Politie niet betreden-auteur op rij die De Fontein aan de hoofdprijs hielp. Margje Woodrow (Fake Trip, 2021) en Mel Wallis de Vries (Wild ,2019; Pijn, 2018; Schuld, 2017; Shock, 2016; Wreed, 2015; Klem, 2014 en Vals, 2012) deden het liefst acht maal eerder.


Een bizar spel


De hoofdpersonen in
Game on ontvangen een geheimzinnige uitnodiging om mee te doen aan een populair YouTube-spel: Breakpoint. Deelname biedt uitzicht op het winnen van een behoorlijke som geld en dat trekt de nieuwsgierige Noor, de ambitieuze Sky, de knappe Eline, gezelligheidsdier Daan en de sportieve Jordi over de streep. De finale van het spel zal plaatsvinden in een afgelegen landhuis.

Natuurlijk loopt het compleet anders. De uitnodiging blijkt de start van een gruwelijk spel. Sky verdwijnt spoorloos van het toneel en de overige vier moeten alles op alles zetten om hun vriendin te redden. Hoever zijn ze bereid te gaan? De onderlinge verhoudingen worden beproefd, de vriendschap komt onder zware druk te staan. Wie heeft het op hen gemunt en waarom?

Game on heeft dezelfde ingrediënten als de meeste andere delen in de Politie niet betreden-serie: een wisselend perspectief, een hoog tempo van vertellen, een misdaad, een onbekende dader en een verrassende ontknoping. Cis Meijer weet wat er speelt onder jonge mensen, kan zich uitstekend verplaatsen in de doelgroep. De slimme marketing van De Fontein (denk onder meer aan het karakteristieke Politie niet betreden-elastiek en de bloedspetter op de rug van het boek) maakt het verder af.

Schrijfster Cis Meijer (Heemskerk, 1970) woont met haar gezin in Amsterdam. Ze studeerde af in film- en televisiewetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam en werkte als video-editor bij SBS6. Op de schrijfopleiding Script+ leerde zij verhalen schrijven voor kinderen. In 2014 verscheen haar eerste jeugdthriller Verdoofd bij De Fontein. Dit boek was een van de vijftien genomineerden voor de Hebban Crimezone Beste Young Adult Thriller 2014. Jacht (2020) werd genomineerd voor de Prijs van de Jonge Jury. Op het moment dat u dit artikel leest, ligt er alweer een nieuw boek van Cis Meijer op de plank: No escape, ook weer verschenen als Politie niet betreden-boek.


Wat zou jij doen?


Wat zou jij doen als je een tas met 80.000 euro vindt? Schrijver Elvin Post schreef een spannend verhaal over dit duivels dilemma.
Wanneer Eva en haar vriendinnen Anna, Fleur en Kim middenin de nacht na een schoolfeest naar huis fietsen, stuiten ze op een auto die met geopende portieren op de weg staat. Ernaast liggen twee mannen in een grote plas bloed. Als Eva de politie wil bellen, ziet Fleur een tas met geld in de auto. Hoewel Eva en Anna er geen goed gevoel bij hebben, neemt Fleur de tas mee. Maar dan blijkt dat een van de mannen nog leeft. Hij hoort bij een groep zware criminelen…

Elvin Post schreef met Geen weg terug zijn eerste roman voor jongeren. Een spannende, nieuwsgierig makende proloog zorgt ervoor dat je als lezer onmiddellijk gevangen raakt door het verhaal waarna de gebeurtenissen elkaar in een hoog tempo opvolgen. Dankzij het wisselend perspectief krijgt de lezer een goed beeld krijgt van het gedachtengoed van twee van de vier hoofdpersonen: Eva en Anna.

Post heeft een aangename, beeldende wijze van vertellen en hij slaagt er uitstekend in de verhaalfiguren met hun uiteenlopende thuissituaties goed te portretteren. De geschiedenis speelt zich af in Rotterdam en heeft aan het eind nog een verrassend plot.

Post (Rotterdam, 1973) schreef meerdere thrillers voor volwassenen en won in 2004 als jongste schrijver ooit de Gouden Strop met Groene vrijdag. Met Roomservice won hij de Diamanten Kogel, de belangrijkste Vlaamse thrillerprijs. Zijn werk is uitgegeven in het Duits, Frans, Spaans, Turks, Hebreeuws en Indonesisch.


 In gesprek met de uitgever

Hoe verklaart De Fontein zelf de blijvende waardering voor de Politie niet betreden-boeken? Ik vroeg het aan Anne-Marie Zegers, Brandmanager Kind & Jeugd bij VBK|Media, Uitgeverij De Fontein.

Zegers: ‘De Fontein staat voor leesplezier en we horen terug van lezers dat juist deze boeken leuk zijn om te lezen. De boeken zijn laagdrempelig. Alle Politie Niet Betreden-auteurs kunnen zich goed  inleven in de doelgroep (tieners van dertien jaar en ouder). De personages zijn goed uitgewerkt waardoor ze ‘echt’ gaan leven voor de lezer die zo het gevoel krijgt onderdeel te zijn van het verhaal. Wat verder helpt, is dat we best veel titels in de reeks hebben. Het bingen is daardoor goed mogelijk, lezers kunnen lekker doorlezen. Ook het elastiek om de boeken is een must have-item geworden.’

Kijkende naar de geschiedenis van deze serie: wat doet de uitgever om zichzelf te vernieuwen, is er tot nog toe gebeurd?

Zegers: ‘Onlangs zijn drie Politie Niet Betreden-titels in het Engels verschenen om in te spelen op de trend om Engelstalige boeken te lezen. We geven ook jeugdthrillers uit gericht op een iets jongere doelgroep (11+) om de lezer al vroeg aan de reeks te binden. Ook kijken we naar de mogelijkheden van novelles. Verder zoeken we naar andere manieren van verhalen consumeren. Veel van onze titels zijn als e- of audioboek verkrijgbaar. En van Kater geschreven door Margje Woodrow is een podcast verschenen, een opstap naar het lezen van het boek. Dat lijkt in de smaak te vallen. Binnen een week stond deze podcast op nummer 2 in de Spotify-charts.’

Wat kun je zeggen over de doelgroep?

Zegers: ‘Het is een lastige doelgroep om tot lezen aan te zetten. Er is veel concurrentie van andere vrijetijdsbestedingen. Door op trends in te spelen als Engels lezen, bingen en gewoon toffe en spannende boeken te maken, proberen we ze toch zo ver te krijgen. Gelukkig lijkt dat met onze Politie Niet Betreden-boeken goed te lukken.’

Wat wil de uitgever verder nog kwijt?

Zegers: ‘We pleiten bij De Fontein voor leesplezier! Er zou vanuit de overheid en het onderwijs meer nadruk moeten liggen op het leesplezier en het genieten van verhalen. De leerlingen zouden veel meer zelf de keuze moeten krijgen wat te lezen. Zodra een puber iets ‘moet’, is de lol eraf. Dus laat de lijst voor wat het is en laat die kids lezen wat ze willen, kilometers maken, genieten van verhalen. Of dat nou een Donald Duck is, een jeugdthriller of zwaar literair werk. Als ze maar lezen!’


Tot besluit

Vanaf september kunnen leerlingen in de onderbouw weer aan de slag met een nieuwe jaargang van de Jonge Jury, het grootste leesbevorderingsprogramma voor onderbouwleerlingen uit vmbo, de havo en het vwo. De leestips, peer-to-peer adviezen van het Jonge Jury Boekgenootschap, worden in december bekendgemaakt.

De kans is groot dat de jeugdthrillers van De Fontein wederom goed scoren en dat is prima. Ik deel de visie van Zegers dat het zeker in de onderbouw belangrijk is dat jongeren (weer) blij worden van het lezen van een boek. Leeskilometers maken, daar gaat het om. Daar kan geen maatles taal tegenop! En ze dan in de bovenbouw stap voor stap voorbereiden op hogere leesdoelen.

Op woensdag 12 juni 2024 vindt de drieëntwintigste editie van de Dag van de Jonge Jury plaats in TivoliVredenburg, Utrecht.


Meijer, C. (2022) Game on. Utrecht: Uitgeverij De Fontein. Isbn 978 90 261 6183 4 € 16,99, 235 blz

Post, E. (2022) Geen weg terug. Utrecht: Uitgeverij De Fontein. Isbn 978 90 261 6080 6  € 16,99, 255 blz

woensdag 31 mei 2023

Marita de Sterck - Harde hand

Mira, studente archeologie, heeft een afspraak met het asiel waar ze vrijwilligerswerk doet. Ze krijgt er de persoonlijke zorg over een sterk getraumatiseerde hond. Eerdere adoptiepogingen liepen op niets uit met zelfs een bijtincident tot gevolg. Mira mag Turbo, zoals de hond heet, mee naar huis nemen ook al denkt haar collega Tom er het zijne van. Dat is niet voor niets. Turbo was destijds door een natuurinspecteur meer dood dan levend gevonden in het bos, sterk vermagerd, gewond en vastgebonden aan een boom. Zeer vermoedelijk afgedankt door een brute jager. Maar Mira is duidelijk: 

‘Zelfs de moeilijkste hond verdient een warme thuis (…).’ (p.8)

Mira heeft een zwak voor het dier dat graag in haar gezelschap is. Ze hoort mensen in haar omgeving wel vaker zeggen dat Turbo en zij soulmates zijn, verwante zielen.

‘Voor deze hond zou ik vechten.’ (p. 8)

De verwantschap is, gelet op Mira’s eigen verleden, niet zo vreemd.  Mira heeft een tragisch verleden en ze is, begin twintig, nog altijd niet vrij van angsten. Zo blijkt Mira een schuilnaam voor Sara, haar werkelijke naam.

Turbo kan slecht alleen zijn en het helpt daarom dat Mira een baan vindt als thuiswerker. Ze wordt freelancejournalist bij een streekkrant waar zij met haar ervaring in het dierenasiel stukjes schrijft over honden. Interviews met jagers gaan haar wellicht helpen degene te vinden die Turbo heeft mishandeld. Want dat is haar doel. Het opsporen van de dierenbeul die Turbo heeft mishandeld, hem confronteren met zijn daden.

In een tweede verhaallijn maken we kennis met Stan, een oude jager, die er barbaarse opvattingen op nahoudt als het gaat om de opvoeding van zijn nog jonge hond Barka. Het is de lezer al snel duidelijk dat Barka en Turbo dezelfde hond zijn.

Langzaam maar zeker groeit de geschiedenis naar een climax waarvan ik het einde uiteraard niet verklap.

De schrijfster wisselt voortdurend van perspectief en zo wordt het mogelijk dat je inzicht krijgt in het gedachtengoed van beide hoofdpersonen, Mira en Stan. De mishandeling van de hond kan bij niemand op genade rekenen, maar de lezer komt er wel achter dat de jager flinke deuken opliep gedurende zijn jonge jaren, dat hij echte liefde nooit heeft ervaren. Stukje bij beetje geeft De Sterck eveneens informatie prijs over de nare ervaringen die Mira had in haar jeugd en het is knap hoe zij de therapeutische wisselwerking beschrijft tussen de vrouw en haar hond, alle twee flink beschadigd geraakt door het leven.


Een knap geconstrueerde psychologische roman geschreven in dat bloemrijke authentieke Vlaamse taalgebruik van Marita de Sterck (Antwerpen, 16 augustus 1955) zoals we dat ook kennen uit haar eerdere verhalen als De hondeneters (2009) en Valavond (2014). Een verhaal dat nog lang in je hoofd blijft zitten, niet in de laatste plaats ook dankzij de illustratie op de voorzijde van de cover van het boek.


De Sterck, M. (2023) Harde hand. Amsterdam - Antwerpen: Em. Querido’s Uitgeverij. Isbn 978 90 451 2873 3 € 17,99, 181 blz

Anna van Praag - Jona

Jona, zestien jaar oud, woont met zijn vader en grootmoeder in een Amsterdams hofje. Dat is een mooie constructie, want oma worstelt met gezondheidsproblemen en zo kunnen Jona en zijn pa op haar letten. Ze leiden een rustig en teruggetrokken leven met als terugkerend patroon hun joodse rituelen. Dat verandert totaal zodra Jona  in het examenjaar voor zijn profielwerkstuk wordt gekoppeld aan de flapuit Elin en de eigengereide Lucas. Het onderwerp van het profielwerkstuk – de mentor wil dat ze er een filmdocumentaire van maken -  is namelijk Jona’s grootmoeder. Ze heeft beginnende alzheimer en praat steeds over haar geliefde Simon terwijl Jona nog nooit van een Simon heeft gehoord. Oma was ooit gehuwd met Ben, al enige tijd terug overleden evenals Jona’s moeder Mirjam die elf jaar geleden na een ruzie het huis uitrende en verongelukte door een aanrijding met een auto. Deze dramatische gebeurtenis is als een eerste herinnering van de hoofdpersoon in een soort van proloog  in het verhaal opgenomen en zegt meer over de bijzondere relatie tussen de onzekere en gevoelige Jona en diens strenge vader.

‘Misschien is zijn vader eerst naar buiten gegaan?

Jona is onzichtbaar, hij weet het niet meer, hij speelt met de lego, bouwt iets ingewikkelds. Tot het rookgordijn ineens optrekt en daar zijn vader staat die naar hem kijkt alsof Jona een soort monster is en niet gewoon zijn kindje. ‘Jouw schuld.’ (p. 7)

Jona’s vader is niet blij met alle aandacht voor zijn zwakke, oude schoonmoeder en hij maakt zich zorgen over haar gezondheid. Jona krijgt het idee dat er zaken bewust voor hem verborgen worden gehouden en de spanningen lopen steeds meer op in een geschiedenis waarin herinneringen en geheimen een absolute hoofdrol opeisen.

Is Simon een bestaand persoon, een verborgen familielid, een echte herinnering of een waandenkbeeld dat door oma’s dementie wordt veroorzaakt?

Jona en zijn klasgenoten groeien verder naar elkaar toe, maar de relatie tussen Jona en zijn vader krijgt het zwaar te verduren. Herinneringen ziet Jona’s vader als een last. Niet voor niets wordt er thuis over het oorlogsverleden nauwelijks gesproken. Jona wil zijn moeder graag beter leren kennen, maar zijn vader kiest ervoor om voornamelijk te zwijgen en versterkt daarmee het schuldcomplex van zijn zoon.

Anna van Praag (Amsterdam, 1967) schreef met Jona een fascinerende roman voor jongeren van vijftien jaar en ouder. De schrijfster stelde zichzelf de vraag hoe joods ze zelf feitelijk is. Niet joods opgevoed, geen joodse moeder, maar wel een joodse voorvader. Marcus, die in de zeventiende eeuw naar Amsterdam kwam als stamvader van een grote joodse familie. Daarover maakte ze een podcast waarin ze door joods Amsterdam wandelt, ze terugdenkt aan haar jeugd waarin ze dolgraag joods wilde zijn en waarin ze een indringend gesprek voert met haar vader, die dat juist niet wilde. Op de achtergrond klinkt steeds luider de stem van de voorvader.

 

Een wonderschoon verhaal over herinneringen, afkomst en familie dat het verdient om gelezen te worden.


Van Praag, A. (2023) Jona. Rotterdam: Uitgeverij Lemniscaat bv. Isbn 978 90 477 1518 4  € 15,99, 266 blz


zaterdag 25 maart 2023

Phil Earle - De reis van Noah

Eerder besteedde ik in mijn blog aandacht aan De gorilla en de jongen van Phil Earle. Inmiddels verscheen van deze getalenteerde Britse auteur een nieuw boek: De reis van Noah. De twee verhalen vertonen enkele opvallende overeenkomsten. Beide spelen zich af tegen het decor van de Tweede Wereldoorlog. En ook nu hebben dieren een hoofdrol en moet de hoofdpersoon het doen zonder een vader, omdat die is afgereisd naar het front.

Een avontuurlijke missie

Bij het afscheid van zijn vader belooft Noah dat hij sterk zal zijn. Dat hij als enige man in het huis goed zal zorgen voor zijn moeder en dat hij bovendien goed op Winn, de hond, past.

Maar het leven in oorlogstijd valt niet mee en zodra de overheid de bevolking adviseert alle huisdieren af te maken vanwege de oplopende voedseltekorten komt Noah in gewetensnood. Hij is vast van plan de belofte aan zijn vader niet te breken. En terwijl steeds meer mensen gehoor geven aan de oproep van de regering en Noah hoort dat hij samen met andere kinderen moet evacueren naar het platteland bedenkt hij een reddingsplan voor Winn. Hij heeft gehoord van hertogin Nina Douglas-Hamilton, een verre nicht van de koning. Ze bewoont een groot landgoed ten westen van Londen en zij schijnt zich in te spannen voor het welzijn van dieren.

Noah besluit dat hij zijn hond bij haar onder zal brengen. Hij loopt weg van huis, samen met zijn vrienden Clem (Clementine) en Grote Col. De kinderen nemen niet alleen Winn mee, maar zoveel mogelijk andere dieren waaronder zelfs een gevaarlijke python en een ezel.  Op de Queen Maudie, een oude, aftandse boot van Noah’s  vader,  begint de lange reis over de Theems. Het wordt een tocht vol gevaren. Lukt het de kinderen om de dieren op tijd in veiligheid te brengen?

 

Het moedwillig doden van duizenden huisdieren tijdens de Tweede Wereldoorlog is een historisch feit. Earle bouwde om deze in de vergetelheid geraakte gebeurtenis een spannend en meeslepend verhaal dat menig lezer zal aanspreken. De verrassende gebeurtenissen zorgen ervoor dat je je niet snel verveelt. Het taalgebruik is raak, indringend en boven alles toegankelijk. Het zijn dit soort leesbevorderende elementen die De reis van Noah bijzonder geschikt maken voor de onderbouw, juist ook voor jongeren met minder leeservaring.


Earle, P. (2023) De reis van Noah. Oorspronkelijke titel: While the Storm rages. Vertaling: Martine Krabbendam m.m.v. Anne-Marie Lucker. Utrecht: KokBoekencentrum Uitgevers. Isbn 978 90 266 2581 7 € 19,99, 300 blz.

Kevin Crossley-Holland - Arthur koning voor altijd

Van de inmiddels hoogbejaarde schrijver (1941) Kevin Crossley-Holland verscheen bij Lemniscaat Arthur koning voor altijd. Kevin Crossley-Holland geldt in zijn eigen land Groot-Brittannië als een icoon. Hij is een vermaard vertaler, dichter en auteur van jeugdboeken. Hij werd vooral bekend met de trilogie die hij begin deze eeuw schreef over koning Arthur: Arthur – de zienersteen (Lemniscaat, 2001), Arthur – in het tussenland (Lemniscaat, 2002) en Arthur – koning van de Middenmark (Lemniscaat, 2004). Crossley-Holland zelf, van jongs af aan geïnspireerd door de sprookjesachtige legende, geldt als een absolute kenner.


Koning Arthur

Wie is er niet opgegroeid met de verhalen over de ridders van de Ronde Tafel? De Arthurverhalen zijn wijd en zijd bekend, in de loop der jaren vele malen verteld. En nu dus een nieuw boek over deze mythische figuur. Waarin onderscheidt deze nieuwste uitgave zich van eerder werk van Grossley-Holland? De schrijver zelf zegt daarover in een voorwoord het volgende:

‘De kern van de Arthurlegenden draait om de droom van de koning over een ongekende, schitterende toekomst, een gouden tijdperk. Daarom heb ik besloten één verhaal te schrijven dat stapsgewijs Arthurs droom en idealen volgt.’

En dus volgt de lezer Arthur in een elftal hoofdstukken van zijn jongste kinderjaren tot zijn allerlaatste gevecht. Het succes van de Arthurverhalen laat zich volgens de auteur verklaren door het feit dat ze gaan over gewone mensen in plaats van over supermannen- en vrouwen.

‘Elk ridderverhaal zegt zoveel over onszelf dat ook wij behoefte hebben aan een eigen versie, een eigen hervertelling, net zoals de generaties voor ons.’

Crossley-Holland verstaat als geen ander de kunst van het vertellen en hij dompelt de lezer op een weldadige manier onder in een betoverende, magische wereld. Je leest over het wonder van het zwaard in de steen. Je vergezelt de ridders van de Ronde Tafel tijdens al hun avonturen en je verbaast je over de tovenarij van de magiër Merlijn.

Het taalgebruik is absoluut niet ouderwets, maar krachtig en beeldend, nergens sober of ingetogen. Dit alles maakt deze fraai vormgegeven hardcover voor grote groepen leerlingen – jong en oud - toegankelijk. Schrijfster Margaretha van Andel zorgde voor een geslaagde vertaling naar het Nederlands.

 

Wat een mooi boek! Zoals de covertekst terecht aangeeft: ‘om voor altijd te bewaren’.

 

Crossley-Holland, K. (2022) Arthur koning voor altijd. Oorspronkelijke titel: Arthur the Always King. Uit het Engels vertaald door Margaretha van Andel. Rotterdam: Lemniscaat bv. Isbn 978 90 477 1465 1 € 16,99, 205 blz.

Mirjam Mous - Otis' Redding

Jongeren hebben het druk. Thuis, op school, op het werk, in hun vrije tijd. Ze worden voortdurend geprikkeld, opgejaagd door een samenleving die veel druk legt op het individu.

Hoe heerlijk kan het dan zijn om voor even te ontsnappen aan de waan van de dag? Wegdromen bij een mooi verhaal. Zoals de nieuwste van Mirjam Mous.

Mirjam Mous is sinds 2005 fulltime schrijfster. Ze schrijft voor alle leeftijden, maar ze is op haar best in het Young Adult genre, in de thrillers die ze schrijft voor jongeren van veertien jaar en ouder. Zeg maar het Young Adult-genre. Zo ook in haar laatste verhaal Otis’ Redding.

Al in het eerste hoofdstuk van dit boek pakt ze je aandacht, is het direct raak. Otis, de oudere broer van de ik-persoon Melvin Junior, wordt aangereden door een onbekende automobilist met de dood tot gevolg.

Urban-explorer

Melvin Junior is een urban explorer. Samen met Otis bezoekt hij stiekem verlaten gebouwen: oude ziekenhuizen, fabrieken en vergeten villa’s waar de tijd lijkt stil te staan. Terwijl Otis foto’s en filmpjes maakt, fantaseert Melvin over de mensen die er ooit woonden of werkten. Wanneer ze naar Prinsenbeek verhuizen, ontdekt Otis een leegstaande woning die hij het Jagershuis noemt. Een perfecte 'urbex-locatie'. Maar het is daar dat het noodlot toeslaat en dat Otis op tragische wijze overlijdt.

Melvin vermoedt dat er sprake is van opzet en hij gaat op onderzoek uit. In de kelder van het Jagershuis doet hij een mysterieuze ontdekking. Hij ontdekt een geheime ruimte met een tunnel die in verbinding staat met een andere tijdzone. Via de tunnel gaat Melvin terug in de tijd naar het jaar 1977. Stel nu dat je het verleden verandert, kan hij zijn broer dan nog redden?


Otis’ Redding is een knap geconstrueerd verhaal waarin heden, verleden en toekomst elkaar voortdurend aflossen. Al die tijdsprongen houden de lezer scherp mede ook door de talloze onverwachte wendingen en de verslavende mix van fantasie, magie en realiteit. Kortom, een heerlijk boek voor jongeren om helemaal in op te gaan, een verhaal dat doet verlangen naar meer.

Mirjam Mous laat opnieuw zien dat zij behoort tot de top van Nederlandse schrijvers voor jongeren. Een aanrader voor lezers van veertien jaar en ouder.


Mous, M. (2022) Otis’ Redding. Huizen: Uitgeverij Unieboek|Het Spectrum bv. Isbn 978 90 003 8105 0 € 20,99, 302 blz